Επιβάλλονται χρηματικές κυρώσεις στην Ιταλία διότι δεν εκτέλεσε απόφαση του Δικαστηρίου του 2007 με την οποία διαπιστώθηκε παράβαση των οδηγιών για τα απόβλητα

Εκτός από κατ’ αποκοπήν ποσό ύψους 40 εκατομμυρίων ευρώ, το Δικαστήριο επιβάλλει στην Ιταλία, μέχρι πλήρους εκτελέσεως της αποφάσεως του 2007, χρηματική ποινή 42 800 000 ευρώ ανά εξάμηνο καθυστερήσεως της εφαρμογής των αναγκαίων μέτρων

Με μια πρώτη απόφαση του 2007[1], το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η Ιταλία είχε υποπέσει, γενικώς και κατ’ εξακολούθηση, σε παράβαση των υποχρεώσεων όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων εκ των οδηγιών για τα στερεά απόβλητα [2], για τα επικίνδυνα απόβλητα [3] και για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων [4].

Το 2013, η Επιτροπή εκτίμησε ότι η Ιταλία δεν είχε ακόμη λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την εκτέλεση της αποφάσεως του 2007. Ειδικότερα,

218 χώροι σε 18 από τις 20 ιταλικές περιφέρειες δεν πληρούσαν τις απαιτήσεις της οδηγίας για τα στερεά απόβλητα (οπότε εξ αυτού μπορούσε να συναχθεί ότι υπήρχαν χώροι οι οποίοι λειτουργούσαν χωρίς άδεια)· ακόμη, 16 χώροι σε σύνολο 218 περιείχαν επικίνδυνα απόβλητα κατά παράβαση της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα· τέλος, η Ιταλία δεν είχε αποδείξει τη διευθέτηση ή τη διακοπή της λειτουργίας πέντε χώρων ταφής σύμφωνα με την οδηγία για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων.

Στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας, η Επιτροπή επισήμανε ότι, βάσει των πιο πρόσφατων στοιχείων, 198 χώροι εξακολουθούσαν να μη συμμορφώνονται προς την οδηγία για τα στερεά απόβλητα και ότι, από τους χώρους αυτούς, 14 δεν συμμορφώνονταν ούτε προς την οδηγία για τα επικίνδυνα απόβλητα. Εξάλλου, απέμεναν δύο χώροι υγειονομικής ταφής οι οποίοι δεν πληρούσαν τις απαιτήσεις της οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων.

Στη σημερινή του απόφαση, το Δικαστήριο υπενθυμίζει καταρχάς ότι απλώς και μόνο το κλείσιμο ενός χώρου ταφής ή η κάλυψη αποβλήτων με χώμα και προϊόντα εκσκαφής δεν αρκεί για την τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την οδηγία για τα στερεά απόβλητα. Κατά συνέπεια, τα μέτρα που συνίστανται στο κλείσιμο και στη διαφύλαξη της ασφάλειας των χώρων ταφής δεν αρκούν για τη συμμόρφωση προς την οδηγία. Εξάλλου, τα κράτη μέλη υποχρεούνται επίσης να ελέγχουν αν είναι αναγκαία η εξυγίανση των πρώην παράνομων χώρων ταφής και οφείλουν, εφόσον απαιτείται, να προχωρήσουν στην εξυγίανσή τους. Η δέσμευση του χώρου ταφής και η κίνηση ποινικής διώξεως κατά του έχοντος την εκμετάλλευση του εν λόγω χώρου δεν συνιστούν επαρκή μέτρα.

Το Δικαστήριο επισημαίνει εν συνεχεία ότι, κατά τη λήξη της ταχθείσας προθεσμίας[5], οι εργασίες εξυγιάνσεως ευρίσκονταν ακόμη υπό εξέλιξη ή δεν είχαν αρχίσει ακόμη σε ορισμένους χώρους· ως προς άλλους χώρους, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι δεν παρεσχέθησαν στοιχεία που να επιτρέπουν να προσδιορισθεί ο χρόνος εκτελέσεως των σχετικών εργασιών.

Το Δικαστήριο συνάγει εξ αυτού ότι η υποχρέωση αξιοποιήσεως των αποβλήτων ή διαθέσεώς τους χωρίς κίνδυνο για τον άνθρωπο ή για το περιβάλλον καθώς και η υποχρέωση του κατόχου των αποβλήτων να αναθέτει σε φορέα συλλογής την πραγματοποίηση των εργασιών διαθέσεως ή αξιοποιήσεως ή να πραγματοποιεί ο ίδιος τις εργασίες αυτές παραβιάσθηκαν κατ’ εξακολούθηση.

Η Ιταλία δεν εξακρίβωσε κατά πόσον το σύστημα αδειών που είχε καθιερωθεί όντως εφαρμόζεται και τηρείται. Δεν εξασφάλισε ότι οι στερούμενες αδείας δραστηριότητες διεκόπησαν πράγματι. Η Ιταλία δεν προέβη ούτε σε εξαντλητική καταγραφή και ταυτοποίηση καθενός από τα επικίνδυνα απόβλητα που απορρίπτονταν στους χώρους ταφής. Τέλος, εξακολουθεί να μην τηρεί την υποχρέωση να εξασφαλίσει την υιοθέτηση, ως προς ορισμένους χώρους ταφής, σχεδίου διευθετήσεως ή οριστικού μέτρου για το κλείσιμό τους.

Το Δικαστήριο συνάγει εξ αυτού ότι η Ιταλία δεν έλαβε όλα τα αναγκαία μέτρα για την εκτέλεση της αποφάσεως του 2007 και ότι παρέβη τις υποχρεώσεις τις οποίες υπέχει βάσει του δικαίου της Ένωσης.

Συνεπώς, το Δικαστήριο υποχρεώνει την Ιταλία σε καταβολή κατ’ αποκοπήν ποσού 40 εκατομμυρίων ευρώ.

Το Δικαστήριο επισημαίνει εν συνεχεία ότι η παράβαση εξακολουθεί επί περισσότερα από επτά έτη και ότι, μετά τη λήξη της ταχθείσας προθεσμίας, οι εργασίες πραγματοποιούνται με πολύ βραδείς ρυθμούς· εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλος αριθμός παράνομων χώρων ταφής στο σύνολο σχεδόν των ιταλικών περιφερειών. Κρίνει κατά συνέπεια σκόπιμη την επιβολή μιας απομειούμενης χρηματικής ποινής, το ύψος της οποίας θα μειώνεται προοδευτικά αναλόγως του αριθμού των χώρων ως προς τους οποίους θα εξασφαλίζεται συμμόρφωση προς την απόφαση, υπολογίζοντας δύο φορές εκείνους τους χώρους οι οποίοι περιέχουν επικίνδυνα απόβλητα. H επιβολή του προστίμου σε εξαμηνιαία βάση θα επιτρέψει να εκτιμηθεί η πρόοδος που θα σημειώνει η Ιταλία ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων. Τα αποδεικτικά στοιχεία περί της θεσπίσεως των αναγκαίων μέτρων για την εκτέλεση της αποφάσεως του 2007 θα πρέπει να διαβιβάζονται στην Επιτροπή πριν τη λήξη της οικείας περιόδου.

Το Δικαστήριο υποχρεώνει συνεπώς την Ιταλία να καταβάλει επίσης εξαμηνιαία χρηματική ποινή από σήμερα και μέχρι την εκτέλεση της αποφάσεως του 2007. Η χρηματική ποινή σχετικά με το πρώτο εξάμηνο θα υπολογίζεται βάσει ενός αρχικού ποσού 42 800 000 ευρώ. Από το ποσό αυτό θα αφαιρεθούν: 400 000 ευρώ για τον καθένα από τους χώρους ταφής επικίνδυνων αποβλήτων του οποίου εξασφαλίζεται η συμμόρφωση και 200 000 ευρώ για τον καθένα από τους άλλους χώρους ταφής του οποίου εξασφαλίζεται η συμμόρφωση. Για το καθένα από τα επόμενα εξάμηνα, η χρηματική ποινή θα υπολογίζεται βάσει του καθορισθέντος για το προηγούμενο εξάμηνο ποσού, εξυπακουομένου ότι τα ίδια ποσά θα αφαιρούνται αναλόγως των χώρων των οποίων η συμμόρφωση θα εξασφαλίζεται κατά τη διάρκεια του εν λόγω εξαμήνου.

---

[1] Απόφαση του Δικαστηρίου της 26ης Απριλίου 2007, Επιτροπή κατά Ιταλίας (υπόθεση C-135/05).

[2] Οδηγία 75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1975, περί των στερεών αποβλήτων (EE ειδ. έκδ. 015/001, σ. 86), όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 91/156/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 18ης Μαρτίου 1991 (ΕΕ L 78, σ. 32).

[3] Οδηγία 91/689/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 1991, για τα επικίνδυνα απόβλητα (ΕΕ L 377, σ. 20).

[4] Οδηγία 1999/31/ΕΚ του Συμβουλίου, της 26ης Απριλίου 1999, περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων (ΕΕ L 182, σ. 1).

[5] Εν προκειμένω, στις 30 Σεπτεμβρίου 2009. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας κατάργησε, στο πλαίσιο της διαδικασίας λόγω «διπλής παραβάσεως» (άρθρο 260, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ), το στάδιο της εκδόσεως της αιτιολογημένης γνώμης, οπότε η ημερομηνία αναφοράς προκειμένου να εκτιμηθεί η παράβαση είναι η ημερομηνία λήξεως της προθεσμίας που τάσσεται με το έγγραφο οχλήσεως. Η παρούσα διαδικασία όμως κινήθηκε βάσει της Συνθήκης ΕΚ (άρθρο 228, παράγραφος 2) και  εχώρησε έκδοση αιτιολογημένης γνώμης προ της ενάρξεως ισχύος της Συνθήκης της Λισσαβώνας.